Tot eind december 2021 vertellen 14 grote spandoeken in Burgers' Safari meer over onderzoeksprojecten die in ons dierenpark plaats hebben gevonden. Klik hier om de digitale speurtocht langs de tentoonstelling te doen. Zo komt u nog meer aan de weet over onderzoek! Onder alle goede inzendingen verloten we drie boeken 'Gebiologeerd' van de hand van bekende gedragsonderzoeker professor emeritus Jan van Hooff.
Wat? We hebben in kaart gebracht hoe onze groep van acht ringstaartmaki’s in elkaar zit.
Waarom? De groep in Burgers’ Zoo bestaat alleen uit mannetjes. Dit soort vaste ‘vrijgezellengroepen’ komen in de natuur niet voor en er is nog geen onderzoek over gepubliceerd.
Hoe? Een student van de Universiteit Wageningen heeft de maki’s vier maanden lang geobserveerd. Hij heeft elke vriendschappelijke interactie en elk dominantiegedrag opgeschreven.
Wat zijn we aan de weet gekomen? De ringstaartmaki’s kennen vriendschappen. Elke maki gaat met sommige soortgenoten liever om dan met andere. Het is dus niet toevallig, wie naast wie rust of eet!
Wat? Mannetjes wenkkrabben hebben één grote schaar om te imponeren. Ze kunnen alleen met de andere, kleine schaar eten. Vrouwtjes eten met twee kleine scharen.
Waarom? We wilden weten hoe de mannetjes wenkkrabben het nadeel ten opzichte van de vrouwtjes compenseren.
Hoe? Studenten van de Universiteit Wageningen hebben de wenkkrabben op de scharen gekeken.
Wat zijn we aan de weet gekomen? Onze mannetjes wenkkrabben eten met hun ene schaar langzamer dan een vrouwtje met twee scharen. Mannetjes eten niet langer, maar zoeken plekken waar meer algen groeien. Ze kiezen dus voor de beste plekken aan het buffet!
Wat? De gorilla’s en chimpansees kregen kleine spiegels in hun verblijf zodat onderzoekers konden kijken hoe ze reageren.
Waarom? Slechts heel weinig diersoorten herkennen zichzelf in de spiegel. Wetenschappers vermoeden een samenhang tussen zelfherkenning en zelfbewustzijn. Sommige oude experimenten waren niet heel betrouwbaar. Vandaar dat ze over gedaan zijn.
Hoe? Het is belangrijk om ook een controle-experiment uit te voeren. De mensapen krijgen dus van de onderzoekers van de Universiteit Utrecht soms spiegels en soms andere voorwerpen van dezelfde maat. Misschien zijn ze wel in elk voorwerp geïnteresseerd, en niet echt in hun spiegelbeeld?
Wat zijn we aan de weet gekomen? Vooral de gorilla-pubers waren nogal geïnteresseerd in de spiegels, maar ook in andere voorwerpen. Alleen een paar chimpansees toonden echter gedrag dat op zelfherkenning duidt.
Wat? 71 jongen adelaarsroggen zijn inmiddels in de Ocean geboren. We doen onderzoek naar ouderschap.
Waarom? Voor deze soort is door Burgers’ Zoo een Europees stamboek opgezet. Om inteelt te voorkomen, is genetisch onderzoek noodzakelijk om een kweekstrategie uit te kunnen stippelen.
Hoe? Door een stukje van de gifstekel af te halen (die weer aangroeit) kan er DNA-materiaal worden verzameld. Zo kunnen we een vaderschaps- en indien nodig moederschapstest doen.
Resultaat? De vaders en moeders van alle jongen zijn nu bekend. Er zijn echte relaties aangetoond tussen de dieren. Soms wordt er gestopt met de kweek van een dier om oververtegenwoordiging te voorkomen. Dan wordt het dier verplaatst naar een ander aquarium. Ook is er een succesvol onderzoek geweest met anticonceptie bij één vrouwtje.
Wat? Een vreemde plaag van minuscule discvormige dieren/planten op het substraat in het koraalrif moest ondergezocht worden.
Waarom? Sponzen, bacteriën, algen, kleine zeesterren, en ga maar zo door: in het koraalrif leeft van alles wat je niet ziet, maar dat een heel belangrijke basis vormt voor het systeem vormt. Wij wilden weten wat daar in het koraalrif leefde.
Hoe? Watermonsters werden onder de microscoop onderzocht door specialisten uit Naturalis. Ze kwamen er al snel achter dat het gaatjesdragers ofwel foraminiferen zijn. Een onderzoek met Naturalis en Universiteit Utrecht gaf aan dat er maar liefst 55 soorten foraminiferen in ons koraalrif zaten.
Resultaat? Foraminiferen maken een skelet aan. De samenstelling van het skelet varieert met de waterkwaliteit. Daardoor kun je klimaatverandering volgen aan de hand van het skelet. Zeven verschillende wetenschappelijke instituten in Nederland, Duitsland, Engeland en Polen krijgen nu regelmatig foraminiferen uit ons koraalbassin om klimaatonderzoek te doen.
Wat? Wat eet een haai of een rog, hoeveel, hoe vaak? Simpele vragen, maar niet eenvoudig te beantwoorden.
Waarom? Het is belangrijk dat de haaien en roggen in het aquarium een gezond en uitgebalanceerd dieet krijgen.
Hoe? Voor alle haaien en roggen is een dieet samengesteld. De verzorgers houden exact bij wat elk dier heeft gegeten. Op deze manier wordt een enorme bron van kennis opgebouwd.
Resultaat? Een volwassen zwartpunthaai krijgt drie keer per week voer aangeboden. Iedere dag wat anders: maandag makreel, woensdag haring, vrijdag inktvis. Terwijl een adelaarsrog 12 keer per week aan tafel mag. Zo merk je dat het ene voer lekkerder wordt gevonden dan het andere. Stiekem worden er op de maandag en vrijdag nog extra vitamines ingestopt.
Wat? Met behulp van macro-fotografie en genetisch materiaal de koraalsoorten in ons koraalrif in kaart brengen.
Waarom? Door in samenwerking met meerdere publieke aquaria een online database op te zetten met de soorten in onze collecties kunnen in de toekomst koralen in zowel aquaria als in het wild makkelijker geïdentificeerd worden.
Hoe? We fotograferen alle koralen onder water, maken van detailfoto’s van het levend weefsel en het skelet van een stukje van het koraal. Ook verzamelen we genetisch materiaal.
Met wie? Dit project is geïnitieerd door London Zoo. Ook Chester Zoo en Horniman Museum doen mee, en binnenkort andere aquaria en Universiteit Wageningen. Twee vrijwilligers en een student hebben hier in de zoo hard gewerkt om alles te fotograferen.
Resultaat? Inmiddels zijn 125 koralen in het koraalrif gefotografeerd en is van 35 kolonies genetisch materiaal naar London Zoo gestuurd. Van 20 koralen is het resultaat van het genetisch onderzoek bekend. De teller staat nu op zeker 100 verschillende soorten steenkoralen in ons levend koraalrif - en misschien nog wel meer.
Wat? In het wild zijn aardvarkens vooral ’s nachts actief. Ze slapen echter sowieso lang. Wij wilden graag meer weten over wanneer onze aardvarkens wat doen.
Waarom? Sommige dierentuinen houden aardvarkens in nachtdierhuizen, waar het overdag donker is. Andere dierentuinen, zoals Burgers’ Zoo, huisvesten ze in de gewone dag-nacht-cyclus. Deze studie geeft inzicht, wat werkt.
Hoe? Bij de aardvarkens werden infraroodcamera’s opgehangen. Vrijwilligers van ons Citizen Science Team hebben de beelden geanalyseerd. Ook studenten van meerdere universiteiten hebben al naar onze aardvarkenfilms gekeken
Wat zijn we aan de weet gekomen? Er is een groot individueel verschil bij de aardvarkens te zien. Sommige zijn meer nachtbrakers, andere meer overdag actief. Vooral in de ochtend, tussen 4 uur en 9 uur schijnen onze aardvarkens wakker te zijn.
Wat? In de Mangrovehal hebben de tropische vlinders zo’n 3000 m2 ruimte om te fladderen. Maar gebruiken de vlinders - individueel en als soort in het geheel – wel de hele hal? Dit hebben we aan hand van de blauwe morpho uitgezocht.
Waarom? Er nog vrij weinig onderzoek gedaan naar gedrag van vlinders in dierentuinen. Maar ook bij vlinders wil je wel weten of voorkeursplekken hebben of zich territoriaal gedragen.
Hoe? De vlinders kregen een piepklein nummertje op hun vleugel geplakt. Bovendien kregen ze naargelang het geslacht een kleurrijk stipje nagellak op de vleugel. Daarna was het vlinders tellen en volgen geblazen voor een student van de Universiteit Utrecht.
Wat zijn we aan de weet gekomen? Mannetjes blauwe morpho vliegen veel meer dan de vrouwtjes. Op sommige plekken waren veel vaker vlinders te zien dan volgens de verwachting. Andere plekken meden. Deze voorkeuren lijken ook geslachtsgebonden te zijn.
Wat? Gedurende een paar maanden kregen de jonge Maleise beren enkele keren per week een nieuwe prikkel: een geluid, een geur of een voorwerp aangeboden. Hun reactie werd precies vastgehouden.
Waarom? Veel beren reageren in eerste instantie nieuwsgierig en speels. Vanaf een bepaalde leeftijd zijn ze wantrouwig ten opzichte van nieuwe prikkels. Dit noemt men ‘neofobie. Voor opvangcentra in Azië, waar weesjes Maleise beren worden grootgebracht, was het belangrijk om te weten of deze soort ook neofobie kent.
Hoe? Drie keer per week kregen de jonge Maleise beren en hun moeder ‘een verrassing’: het geluid van bv een zeehond of een trompet werd afgespeeld, geur van vanille of lavendel werd uitgesmeerd in het verblijf, of een grote badeend werd in het verblijf geplaatst.
Wat zijn we aan de weet gekomen? Neofobie trad bij onze beren niet op. Ze bleven nieuwsgierig op alle nieuwe objecten afstormen. Ze toonden nauwelijks interesse in nieuwe geuren. Dat is best verrassend, want deze beren hebben juist een uitstekende reuk!
(in samenwerking met Radboud Universiteit Nijmegen)
Wat? In onze ecodisplays laten we bewust bepaalde dieren en planten zien. Maar in zo’n ecosysteem leven ook schimmels en kleine diertjes, die we niet bewust hebben losgelaten. Ze komen bijvoorbeeld met de aarde van planten mee.
Waarom? Het is heel interessant om te weten, hoe het met de biodiversiteit in onze ecodiplays gesteld is!
Hoe? Voor dit specifieke werk heb je vakmensen nodig, die echte experts bepaalde groepen dieren of schimmels zijn. Gelukkig komen zij graag onderzoek doen in Burgers’ Zoo!
Wat zijn we aan de weet gekomen? In de Bush leven meerdere soorten tropische platwormen. Ook zijn er in 2021 door studenten zes soorten mieren gevonden. De ‘klemkaakhartkopmier’ uit Afrika is zelfs voor het eerst in Nederland aangetroffen. Ook naar bijzondere zoetwaterslakken en pissebedden is al met succes gezocht!
(in samenwerking met onder andere Naturalis, HAS Den Bosch)
Wat? Alle leden van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) werken jaarlijks aan een gezamenlijk, groot welzijns-assessment van één diersoort of diergroep. In 2021 staan de leeuwen, tijgers en cheeta’s in de focus.
Waarom? Dierentuinen willen graag weten hoe het met het welzijn van hun dieren gesteld is. Door samen met een grondige, bruikbare en wetenschappelijk gevalideerde methode te werken, wordt de meting betrouwbaarder en beter vergelijkbaar.
Hoe? Per individu wordt een lijst van meer dan 80 vragen over gedrag, huisvesting, gezondheid en voeding ingevuld. Dit gebeurt door een team van dierverzorgers, biologen en het Citizen Science Team.
Wat zijn we aan de weet gekomen? In het najaar van 2021 vind de meting pas plaats. Na zo’n assessment wordt een actieplan geschreven. Daarin wordt vastgelegd, wat de puntjes op de i zijn om het welzijn verder te verbeteren.
Wat? Onze chimpanseegroep wordt al decennia lang bijna continu gevolgd door onderzoekers. Soms worden daarbij bijna terloops bijzondere ontdekkingen gemaakt. Deze keer bijvoorbeeld dat nieuwe chimpansees een gek loopje gingen nadoen.
Waarom? Chimpansees hebben veel aangeleerd gedrag. Elke groep heeft zo haar eigen rituelen en gebruiken, in het wild en in dierentuinen.
Hoe? Bij chimpansees werken onderzoekers soms met gedragsexperimenten. Of ze passen gewoon ‘vrije observatie’ toe, zonder de groep te verstoren. Wie goed oplet, kan zo veel waarnemen!
Wat zijn we aan de weet gekomen? Eén nieuw vrouwtje ging kort naar haar aankomst een gek loopje imiteren, dat sommige van onze vrouwtjes chimpansees als groepstraditie kennen. Dit vrouwtje integreerde sneller en had na verloop van tijd een groter sociaal netwerk dan een andere nieuwkomer die dat gedrag niet overnam.
