Burgers' Ocean, een kunstmatig ecosysteem

De Ocean is zoals de Bush en de Desert gebouwd volgens een ecosysteem benadering. Een ecosysteem is per definitie een deel van de aarde waar de levensvoorwaarde gelijk zijn. 

Waarbij abiotische omstandigheden (zoals water) en het leven één geheel vormt. Om een ecosysteem te bouwen zal er volgens een speciaal patroon moeten worden gewerkt. De belangrijke onderdelen van een ecosysteem zullen zorgvuldig moeten worden opgebouwd alvorens het tot een geheel wordt. Tijd is een belangrijke factor. De kunstmatige natuur moet tijd krijgen om zich te ontwikkelen. Nu het water en de filters zijn zoals we willen kan er pas over het plaatsen van vissen worden gedacht. Er wordt begonnen met enkele dieren. Het aantal zal over de tijd worden vergroot.

Als de biologisch opbouw is begonnen komen de eerste biologische uitbraken om de hoek kijken, zoals algen plagen. Ieder bassin gaat door zijn eigen reeks van algen en wieren plagen heen. Voor de meeste bassins is dit alweer verleden tijd. Door introductie van natuurlijke grazers zoals doktersvissen en slijmvissen kan dit weer de kop ingedrukt worden. Dit is tevens een mooi voorbeeld hoe de collectie langzaam wordt opgebouwd.

De eerste vissen

Burgers Ocean is specifiek een Indo-Pacifisch aquarium. Enkel zeedieren zullen door de ruiten kunnen worden aanschouwd. De herkomst van de vissen in de Ocean verschilt per individu. Sommige komen van collega aquaria of zijn in gevangenschap geboren, anderen komen uit het wild. Vissen komen binnen verpakt in plastic zakken of in plastic tonnen. Allereerst zullen ze moet wennen aan het Burgers' water. Dit doen we door in gedurende een bepaalde tijd (van 1 tot meerdere uren) Burgers' water bij het eigen zwemwater toe te voegen. Dan worden ze verplaatst naar hun nieuwe verblijf.

Sommige dieren zullen eerst een speciale quarantaine ruimte worden opgevangen om te zien of ze niet ziek zijn en of ze aan het Arnhems menu kunnen wennen. Zo hebben we momenteel enkele roggen in quarantaine. Deze dieren komen uit het wild en zijn gewend hun eigen maaltje bij elkaar te zoeken. Deze exotische smaken zijn niet altijd voorhanden vandaar dat een Nederlandse haring of Zeeuwse mossel met argusogen wordt bekeken. Als ze dan eenmaal de stap hebben gemaakt naar het Arnhemse menu worden de tafelmanieren op de proef gesteld. Het is erg belangrijk dat de roggen uit de hand leren eten en minder schuw worden. Hierdoor kunnen ze later makkelijk medisch behandeld worden via het voer en weten we ook exact wat de dieren eten. Een uitgebalanceerd voedingsregime kan dan pas worden toegepast.

De kans op het uitbreiden van ziekten is in het beginstadium groter omdat de dieren in een nieuwe omgeving komen en ieder zijn eigen stek nog moet vinden. Ook in aquaria kun je voor een deel aan biologische bestrijding doen. Zo is de zgn. poetslipvis onze meest gebruikte verpleger. Poetslipvissen en ook zijn verre neef de poetsgarnaal maken het aquarium niet schoon maar maken de huid van andere vissen schoon.

De poetslipvis verwijdert slijm en kleine parasieten van huid en kieuwen. Door een opvallende plaats in het aquarium te kiezen ('poetsstation'), weten vissen die jeuk hebben waar zij naar toe moeten zwemmen. De poetslipvis heeft een opvallende tekening en vertoont apart gedrag, waardoor hij opvalt en niet als lekkernij in een vissenbek verdwijnt.

Zoals hierboven vermeld beginnen we met weinig dieren. Ook zijn het vooral jonge dieren die binnenkomen. Het voordeel van jonge dieren is dat deze zich gemakkelijk aanpassen aan ruimte, voer en andere vissen.

Haaien

Haaien zijn altijd tot de verbeelding sprekende soorten. De meest opvallende haai in Burgers Ocean op het moment is de Luipaardhaai. Een bijna 2 meter lang vrouwtje laat zich goed bekijken in het Tunnel bassin, omdat ze over je heen kan zwemmen. Op het moment hebben we een jong mannetje in quarantaine die eerst nog wat tafelmanieren wordt bijgebracht. Als ook hij uit de hand eet zal hij haar gezelschap gaan houden. Enkele andere soorten bodemhaaien zijn ook te zien in het Tunnelbassin.

In het grootste bassin van Burgers' Ocean komen de grotere haaien soorten. De dieren zijn er nog niet, want eerst worden andere vissoorten, zoals baarzen en roggen in de bak geïntroduceerd. Als ieder zijn plek gevonden heeft zullen de eerste haaien komen in dit bassin komen. Met een lengte van ca. 1 meter komen ze Arnhem binnen en kunnen dan uitgroeien tot een indrukwekkende twee tot zelfs drie meter.

Koralen

Ook koralen horen in een aquarium thuis. De levende koralen die momenteel te zien zijn, zijn allen inbeslag genomen door de Algemene Inspectie Dienst (AID) en zijn hier in depot opgeslagen.

Koralen zijn de meest ingewikkelde dieren om in aquaria te houden. De waterkwaliteit moet subliem zijn en bijna niet te onderscheiden van natuurlijk zeewater. Een eigen laboratorium houdt alle waterkwaliteit parameters in de gaten. Omdat koraalpoliepen samenleven met een alg (zooxanthellen), moet er veel licht boven het aquarium schijnen. Ook houden ze van veel stroming. Kortom een dier met een uitgebreide verlanglijst. Om het onszelf een beetje gemakkelijker te maken zijn er duidelijke keuzes gemaakt in welke aquaria wel of geen koralen worden gehouden.

Waar geen koralen zijn is gebruik gemaakt van kunstkoralen. De inrichting van alle aquaria is door de bioloog Tom de Jongh gedaan. Hij plaatste de natuurgetrouwe kunstkoralen in een speciaal gemaakte betonnen rotspartij, zodat een realistische kopie van de natuurlijke situatie in het aquarium ontstond. De kunstmatige omgeving is een prima huis voor koraalvissen. Een illustratieve koraalvis is bijvoorbeeld de koraalduivel. Met zijn prachtige uitwaaierende vinnen lijkt het aaibaarheids-gehalte groot, maar pas op. Het is een waarschuwing voor zijn giftige stekels.

Nachtkoraal

Het is onmogelijk alle dieren de revue te laten passeren. Momenteel zijn er ca. 200 vissoorten in het aquarium te zien. Als bezoeker zul je toch veel geduld op moeten brengen om alle dieren te kunnen zien. Zo is een bassin een kopie van het koraalrif 's nachts; het nachtkoraal bassin. Hier zie je naast de koralen enkele nacht actieve vissen zwemmen. Als wij allen op één oor liggen, slapen ook deze dieren, maar dan zwemt er een totaal nieuwe collectie in de bak, nl. de dag-actieve dieren. Met speciale lampen worden de koralen in onze nacht aangelicht.

Verschillende aspecten van Burgers' Ocean staan aan de rand van het kennisniveau van de wetenschap. Veel is nog onbekend, daarom wordt er samengewerkt met verschillende Nederlandse Universiteiten. Onderzoek zal ons moeten helpen het kunstmatige ecosysteem te doorgronden. Contacten met vele internationale instituten en publieksaquaria zijn dan ook onontbeerlijk. Toch doet de natuur wat hij zelf wil, wij kunnen enkel een sturende hand zijn.

Geschreven door: Ir. Max Janse, Curator Ocean