Arnhems jochie en Weens meisje

Er heerst al enige maanden een schijnbare rust op de apenafdeling. Schijnbaar, want achter de schermen is veel tijd en energie gestoken in het toewerken naar een spannend moment: de introductie van twee jonge orang-oetans bij volwassen dieren van onze eigen groep.

Er heerst al enige maanden een schijnbare rust op de apenafdeling. Schijnbaar, want achter de schermen is veel tijd en energie gestoken in het toewerken naar een spannend moment: de introductie van twee jonge orang-oetans bij volwassen dieren van onze eigen groep. In maart 2004 kreeg Sabatini, een jonger vrouwtje in onze groep, een zoon, haar eerste jong. Omdat zij een onervaren moeder was, was het voor ons natuurlijk spannend hoe het zou gaan lopen. We hadden er niet altijd een even goed gevoel bij en achteraf bleek dat ook terecht. Na drie weken besloten we Tigu, zo heet hij namelijk, even bij Sabatini weg te halen omdat het leek alsof hij ademhalingsproblemen had. Dit kan dodelijk zijn voor een jong van die leeftijd. Achteraf leek dat gelukkig mee te vallen. Het vervelende gevolg was wel dat Sabatini haar jong niet meer wilde accepteren (ook niet na verschillende pogingen), waardoor we ons genoodzaakt zagen het verder met de fles te gaan voeden.

Verder weg in Europa, in Wenen, voltrok zich ook een klein drama. Daar was op 21 februari een vrouwelijk jong geboren, Maja, dat op 22 februari al aan de fles moest vanwege de onfortuinlijke en onverwachte dood van haar moeder. Daar zaten in Europa dus twee “weesjes” op twee verschillende plekken. De coördinator van het Europese fokprogramma van de orang-oetans in Europa was op zoek naar een oplossing omdat een vroege introductie in een groep de beste oplossing zou zijn. Wij hebben toen aangeboden om dat te proberen, omdat we al een bewezen surrogaatmoeder hadden in de groep: Sarita. Zij heeft in de jaren tachtig namelijk vier keer als surrogaatmoeder een jonge orang-oetan opgevoed. Zou dat na zoveel jaren weer lukken?

Wie is wie?

Om het voor iedereen duidelijk te krijgen stel ik hieronder de dieren om wie het gaat even voor:

Tigu: geboren in Burgers’ Zoo op 31-3-2004, moeder is Sabatini. Sabatini is overigens een kleindochter van Sarita en dat maakt Tigu een achterkleinzoon van Sarita.

Maja: geboren in de dierentuin van Wenen op 21-2-2004. Op 3 mei 2004 in Arnhem aangekomen. Moeder is Soraya, die zelf geboren is in Burgers’ Zoo in 1983. Soraya was zelf een dochter van Sarita en dat maakt Maja een kleinkind van Sarita.

Sarita: is een volwassen vrouwtje dat al sinds1979 in Burgers’ Zoo woont, zij is rond 1973 geboren. In het verleden heeft Sarita verschillende  jongen gehad die allemaal voor een deel met de fles zijn opgevoed door mensen. Drie van die jongen zijn weer bij haar teruggeplaatst en daarvoor heeft ze als surrogaatmoeder gediend.

Al met al staat dit driemanschap dus vol van familieverbanden! Eigenlijk zou ik ook nog iemand anders moeten voorstellen: Joke, een volwassen vrouwtje dat al sinds 1966 in Burgers’ Zoo is en dat rond 1964 is geboren. Voor haar hadden we ook een rol als surrogaatmoeder in petto, maar dat is in eerste instantie anders gelopen. Daarover zo meer.

Zorgenkindje Tigu

Nadat we Tigu bij Sabatini hadden weggehaald waren we blij dat hij geen problemen had met zijn longen, maar we bleven er een vreemd gevoel bij houden. Hij ontwikkelde zich niet goed en was vaak veel passiever dan Maja. Op zich niet vreemd want Maja is wat ouder en ook nog een meisje waarbij de ontwikkeling vaak wat sneller gaat. Maar toch bleef het knagen. Uiteindelijk hebben we de hulp van kinderartsen van Rijnstate ingeroepen en die hebben, samen met onze dierenarts, geconstateerd dat hij tijdens of vlak na de geboorte een hersenbeschadiging heeft opgelopen. Uiteindelijk is hij zich toch in rap tempo gaan ontwikkelen en zijn symptomen van achterstand - op scheelheid na - nauwelijks nog zichtbaar.

Introduceren: hoe gaat dat?

Het liefst hadden we Maja en Tigu natuurlijk meteen bij Sarita en Joke willen introduceren, maar dat ging helaas niet. Uit eerdere ervaring weten we dat de kans erg klein is dat de pleegmoeder meewerkt als je de jongen de fles wilt geven. De jongen zullen dus sterk genoeg moeten zijn om enigszins op eigen benen te kunnen staan en zelf naar de tralies moeten komen om eten te halen. Dat betekent dat ze in eerste instantie door verzorgers worden opgevoed.  Die dragen ze in een draagzak op de buik terwijl ze hun werk bij de volwassen orangs doen. Al gauw spelen en slapen ze overdag in een kooi in het oranggebouw. Zo hebben ze dus vanaf het prilste begin zichtcontact met hun soortgenoten. Zodra de tijd rijp is blijven ze dan ook ’s nachts slapen in de dierentuin in het oranggebouw zodat ze helemaal kunnen wennen aan de omgeving en de andere dieren. Toen we vonden dat ze er allebei klaar voor waren , hebben we ervoor gezorgd dat Sarita bij Maja kon komen (achter de schermen) en dat Joke bij Tigu kon komen. Sarita was meteen  erg geïnteresseerd, en super voorzichtig! Maja was in eerste instantie nogal geïntimideerd door zo’n enorme oranje verschijning en beleefde daar het eerste uur niet echt plezier aan. Maar na een uurtje werd ze rustiger en was er al een voorzichtig eerste contact. Hoe anders was dat bij Joke en Tigu; Joke keek namelijk niet eens naar hem en wilde zo snel mogelijk weer weg. Om haar niet te frustreren, hebben we dat ook toegestaan. Maar hoe nu verder? We hebben besloten om Tigu ook bij Sarita te introduceren. Sarita was meteen ook in hem geïnteresseerd en binnen een minuut hadden zij al hun eerste fysieke interactie. Tigu hoefde duidelijk minder te wennen dan Maja……. De volgende dag was de sfeer zo ontspannen dat we besloten om ze ook voor de nacht bij elkaar te laten. De volgende ochtend was het net alsof de dieren al maanden bij elkaar zaten en dat het aan ons lag dat het allemaal toch wel wat spannend was. Binnen één week zat Sarita al een uurtje in de kleine hal, met Tigu in haar armen geklemd. Maja heeft duidelijk een ander karakter dan Tigu en moet wat meer wennen aan de nieuwe situatie. Zij geeft zich niet zo makkelijk over aan het zorgende karakter van Sarita. Daar zal nog wel wat tijd voor nodig zijn. Ons eerste doel is in ieder geval bereikt: deze twee jonge orang-oetans zo snel mogelijk introduceren bij soortgenoten! Vanaf nu gaan we elke keer een stapje verder en zullen ze ook vaker voor publiek te zien zijn. Hoe het verder gaat, daarover vertellen we een volgende keer graag meer!