Bomen over bladeren

Ik heb me altijd verbaasd over het feit dat vele duizenden planten allemaal verschillende bladvormen en kleuren hebben. Waarom niet allemaal dezelfde bladeren? Waarom zijn er grote en kleine, behaarde en onbehaarde, gaafrandige en ingesneden bladranden, et cetera?

In een tropisch regenwoud valt op dat vrijwel alle bladeren een gladde rand hebben zoals bij de Ficus bij u in huis. Als u naar buiten kijkt naar de tuin, het plantsoen of de straatboom valt het op dat vrijwel alle bladeren geen gave rand hebben. Er zitten kleine tandjes op of de rand is ingesneden of gelobd, enzovoort Onderzoekers hebben aangetoond dat dat te maken heeft met temperatuur. Naarmate de omgeving kouder werd, vonden ze minder gaafrandige bladeren. Het verband was zo sterk dat ze aan de hand van de gevonden bladtypen in een gebied konden voorspellen wat de gemiddelde jaartemperatuur was. En dat gegeven is later door andere wetenschappers weer gebruikt om aan de hand van gevonden fossiele bladeren aan te geven hoe warm het daar destijds geweest moet zijn!

Horizontale bladeren zijn zeldzaam in de onderbegroeiing. Er zijn er wel maar die hebben dan vaak iets speciaals. Ze zijn bijvoorbeeld voorzien van gaten zodat afval van boven er doorheen kan vallen zonder dat het blad beschadigt. Of ze staan in een spiraal zodat de schaduw van elk blad niet op zijn onderbuurman valt en elk blad dus optimaal van het licht kan profiteren.

Die gaten in het blad zie je trouwens bij veel tropische planten. Vooral wanneer er meer licht beschikbaar is, dus boven in de bomen, kan de plant wel toe met wat minder bladgroen. Het voordeel is niet alleen dat het blad minder snel beschadigt maar er is nog iets. Een plant die aangevreten wordt, reageert vaak met productie van giftige stoffen in het blad zodat de bladeter al snel naar een andere plant op zoek gaat. Als je nu als plant doet alsof je al aangevreten bent, zal een bladeter niet zo gauw een hapje nemen. Dus hebben gaten in het blad waarschijnlijk ook een afschrikwekkende functie: ik smaak smerig! Er zijn andere planten die hiertoe zelfs imitatiegaten maken. Die maken witte vlekken op hun blad zoals uw Dieffenbacchia en toont zo een onregelmatig gekleurd blad dat er in de donkere omgeving met overal zonnevlekken, uitziet alsof het zwaar beschadigd is. Bladeren zijn soms net zo interessant als bloemen!

Geschreven door: J. Wensing