Onze tegenvoeters

“Verstopt” op de Vogelafdeling hebben we een stukje Australië. In het achterste deel van de Fazanterie, het dichtst bij het mensapengebouw vliegen allerlei Australische vogels rond. Daar tegenover hoppen de moeraswallabies door het verblijf en kunt u ze regelmatig relaxed zonnend vinden.

Diegene die er de laatste maanden goed heeft opgelet, had kunnen zien dat het mannetje Australische boskalkoen drukker was dan anders. Wat was er aan de hand?

Op de heuvel

In het verblijf van de boskalkoenen is een hoge heuvel te vinden. Waarom eigenlijk? Boskalkoenen houden er een merkwaardige broedmethode op na. Boskalkoenen broeden de eieren namelijk niet zelf uit. In plaats daarvan bouwt het mannetje een nestheuvel van aarde en bladeren waarin de temperatuur stijgt dankzij rottingsprocessen. Bij ons in de dierentuin krijgt het mannetje ook gehakselde heide als nestmateriaal. Nadat het vrouwtje haar eieren in speciale gangen in de nesthoop heeft gelegd, reguleert het mannetje zorgvuldig de nesttemperatuur die rond de 33-35 graden Celsius moet bedragen. De haan meet de temperatuur regelmatig door zijn snavel in de broedheuvel te steken.  Hij verwijdert eventueel materiaal ter ventilatie, zodat het daarbinnen wat afkoelt, of voegt juist materiaal toe zodat de temperatuur in de broedhoop stijgt. En na al dat werk heeft er zich begin juli een jonge boskalkoen uit de heuvel gegraven.

De nesttemperatuur beïnvloedt het geslacht!

Wetenschappers hebben onderzocht dat de nesttemperatuur binnen de rottende broedheuvel invloed heeft op het geslacht van de jonge Australische boskalkoenen, net zoals dat het geval is bij sommige reptielen. Bij een temperatuur hoger dan 34 graden Celsius komen er meer vrouwtjes uit de eieren en bij een temperatuur lager dan 34 graden Celsius slaat de balans door in het voordeel van de mannetjes. De broedheuvels kunnen soms wel een hoogte van anderhalve meter bereiken met een doorsnede tot wel vier meter. In de natuur overlapt het territorium van een mannetje dat van verschillende vrouwtjes die de eieren gezamenlijk in één nest leggen. Bij Burgers’ Zoo hebben we overigens maar één vrouwtje, maar dat heeft de haan er niet van weerhouden om zich elke dag weer trouw te wijden aan zijn werk op de broedhoop.

Weinig boskalkoenen in Europese dierentuinen

Hoewel de vogelsoort in het wild niet bedreigd is, leven er in totaal slechts achttien Australische boskalkoenen in alle Europese dierentuinen. Het succes van de broedheuvel hangt namelijk af van het gebruik van het juiste natuurlijke materiaal en de vaardigheid van de boskalkoenman om het nest gedurende het broedproces constant op de juiste temperatuur te houden. Burgers’ Zoo beschikt zowel over een natuurbroed man als over een natuurbroed vrouw die beide in de dierentuin van Basel ter wereld zijn gekomen. Slechts eenmaal eerder in Burgers’ Zoo, namelijk in 1986, kropen er  jonge boskalkoenen uit het ei en de broedheuvel. We hebben er dus even op moeten wachten!

Ander Australisch gespuis

Naast de boskalkoenen kunt u hier nog andere Australische dieren bekijken. Het meest opvallend is misschien wel de groep moeraswallabies. Van oorsprong een soort die alleen in Oost-Australië te vinden is, en een zeldzame verschijning in dierentuinen.. Het zijn echte planteneters waarbij giftige planten niet worden vermeden. Dus ook voor de plantenverzorgers een uitdaging om voor dit verblijf planten te vinden die door de wallabies met rust worden gelaten! Maar kijk gerust verder in dit deel van de dierentuin en u zult veel verschillende diersoorten ontdekken van “down-under”! Vergeet vooral niet een blik te werpen op de prachtige rosé kaketoes of de geheimzinnige Australische uilnachtzwaluwen.

Een leugentje om bestwil

De oplettende bezoeker zal zich afvragen waarom ook geribbelde neushoornvogels hun verblijf hebben in het Australische deel van de fazanterie terwijl ze oorspronkelijk niet uit Australië komen. Dat komt omdat de stamboekhouder van deze charismatische vogelsoort ons heeft gevraagd een tweede fokstel te houden en dit verblijf was daarvoor de ideale plek. Een leugentje om bestwil dus.

Blauwe tongen

Helemaal achteraan vindt u de echt warmteminnende reptielen. Twee soorten leven daar samen, de blauwtongskink en de baardagame. De skinken moeten het qua schoonheid vooral hebben van hun knalblauwe tong, de rest van het lichaam is namelijk onopvallend gekleurd. Overigens delen zij hun verblijf met een vogelsoort die heel veel mensen kennen: de bontgekleurde Gould-amadines.

De wijde wereld

Een jonge boskalkoen die zich uit de heuvel heeft gegraven, kan gelijk lopen en al na drie uur ook korte stukjes vliegen. Er is geen broedzorg meer en jongen groeien dan ook solitair op. Met andere woorden: gelijk de wijde wereld in!