Een haai vragen wat hij wil eten

Eind januari 2015 vond er in Burgers’ Zoo een congres plaats van de voedingsdeskundigen van de Europese dierentuinen. Eén van de lezingen tijdens het congres had bovenstaande titel en is door bioloog Max Janse, hoofd van de Ocean, voorgedragen. In de presentatie is een overzicht gegeven hoe het voeren van haaien en roggen in de dierentuinwereld gaat. Dit is iets waar we in de Ocean veel mee bezig zijn omdat het direct gelinkt is aan de gezondheid van de dieren. 

Eind januari 2015 vond er in Burgers’ Zoo een congres plaats van de voedingsdeskundigen van de Europese dierentuinen. Eén van de lezingen tijdens het congres had bovenstaande titel en is door bioloog Max Janse, hoofd van de Ocean, voorgedragen. In de presentatie is een overzicht gegeven hoe het voeren van haaien en roggen in de dierentuinwereld gaat. Dit is iets waar we in de Ocean veel mee bezig zijn omdat het direct gelinkt is aan de gezondheid van de dieren.

Wat geeft een haai voor antwoord?

Haaien zijn carnivoor, een mooi woord voor vleeseter, in dit geval viseter. Maar wat eten ze nu eigenlijk in de natuur en wat moet je ze in het aquarium te eten geven? Een niet zo’n eenvoudige vraag. Er zijn veel wetenschappelijke onderzoeken geweest naar het gedrag van haaien in het wild en onderzoek naar de maaginhoud. Zo valt op dat iedere haaiensoort weer een ander dieet heeft en zelfs van dieet verandert als hij opgroeit. Sommige haaiensoorten zijn specialisten en hebben speciale maaltanden om schelp- en schaaldieren te kraken, terwijl andere soorten opportunisten zijn: wat voor hun neus komt, eten ze op. Wat helpt deze informatie ons? Aan de ene kant kun je rekening houden met welk voer je aanbiedt, aan de andere kant is het gewoon uitproberen.

Visrestaurant

Het beleid in Burgers’ Zoo is haaien niet met levend voer te voeren. Dit is een ethische kwestie en daarnaast ook heel praktisch. Het is namelijk heel lastig om altijd voldoende levend voer te hebben. Ook weet je niet meer of een haai nu wel of niet gegeten heeft als hij niet op gecontroleerde tijden eet. De keuze wordt dan eenvoudiger: ingevroren voedsel. Dit is gemakkelijk op te slaan, in vele vormen te verkrijgen, van goede kwaliteit en daarnaast in hapklare brokken te verwerken. Een grote diepvries in de Ocean zit vol met allerlei typen vis, inktvis, garnalen en mosselen. Een haai die nieuw in de Ocean komt, zal eerst achter de schermen in quarantaine geplaatst worden. Daar zullen verschillende types voer worden aangeboden om te kijken of hij überhaupt wil eten en te weten waar zijn voorkeur naar uitgaat. Vervolgens leren wij het dier op een bepaalde plaats te eten en daarna vanaf een tang of pincet voer aan te nemen. Een cursus die soms weken, maar soms ook vele maanden duurt. Als hij geslaagd is, kan hij in het aquarium worden uitgezet. Daar worden alle haaien en roggen individueel gevoerd.

Te dikke haai

Bij teveel voeren kunnen haaien te dik worden. Haaien hebben een speciaal mechanisme waarbij het overtollige vet wordt opgeslagen in de lever. Dit vergroot hun drijfvermogen, maar kan als er teveel vet wordt opgeslagen in leverproblemen resulteren. Het is best lastig om te weten hoeveel je een haai moet voeren per dag. Hierbij maken we gebruik van kennis uit wetenschappelijk onderzoek naar groei en voeding. Binnen de aquariumwereld worden voedingsrichtlijnen aangehouden, uitgedrukt als percentage van het lichaamsgewicht van de haai. 

Bijvoorbeeld, als een haai 10 kilo weegt, krijgt hij 8% van het lichaamsgewicht per week aan voer, dus 800 gram. Dit percentage is afhankelijk van de soort, de levenswijze en de leeftijd. Sommige jonge haaien worden regelmatig gevangen om te zien of ze even hard groeien als in de natuur. Daarnaast is het professionele oog van de verzorger heel belangrijk. Hoe reageert het dier, hoe snel is het eten op, hoe ziet het dier eruit en zo kun je nog wel even doorgaan. Volwassen haaien hoeven niet iedere dag gevoerd te worden; drie tot vier maal per week is genoeg. In de natuur is dat soms nog minder, maar je wilt de dieren ook weer niet te hongerig maken om te voorkomen dat medebewoners aangevallen worden.

Pillen

Als je dieren individueel voert, is het ook mogelijk iets extra toe te voegen aan het voer, of het nu medicijnen zijn,  mineralen of vitaminetabletten. Er is altijd vitamineverlies in het voer, doordat het ingevroren is geweest en daarnaast in stukken wordt gesneden. Vandaar dat wekelijks de verloren vitamines in pilvorm aan het voer worden toegevoegd. Daarnaast is variatie in het voer heel belangrijk. Zo is maandag makreeldag, woensdag haring- en vrijdag inktvisdag. In het weekend wordt koolvis of schelvis aangeboden. Dit laatste wordt niet altijd door een haai geapprecieerd. Maar juist de verplichting om toch zijn bord leeg te eten in het weekend zorgt voor een uitgebalanceerd dieet voor de dieren.