Nieuwe medebewoners! Gezellig!?

Verhuizingen van dieren, het laten wennen van nieuwelingen aan de nieuwe omgeving en de introductie bij reeds aanwezige soortgenoten zorgen voor een flinke portie stress. Niet alleen bij de dieren zelf, maar ook – en in sommige gevallen zelfs vooral – bij de verantwoordelijke biologen en dierverzorgers.

Dieren die in Burgers’ Zoo arriveren, moeten wennen aan een voor hen nieuw verblijf, nieuwe soortgenoten, nieuwe verzorgers en nieuwe routines. Met heel veel factoren dient rekening te worden gehouden en een verkeerde zet tijdens het wen– of introductieproces kan verregaande en serieuze gevolgen hebben. Daarnaast moeten voor elke diersoort bijzondere zaken in acht worden genomen.

Twee druppels water, niet hetzelfde

Mogen we vissen verwelkomen, dan worden ze altijd eerst in een quarantaineverblijf opgevangen. Deze verblijven zijn voor publiek niet te zien, maar voor de Ocean-verzorgers des te beter te managen. Een vis staat via zijn permeabele kieuwen en huid zeer direct in fysiek contact met zijn omgeving. Daarom is het extra belangrijk, dat er bij verhuizingen geen grote temperatuurovergangen voorkomen en dat de waterkwaliteit tussen het oude verblijfsadres, tijdens de verhuizing en op de nieuwe locatie op elkaar lijkt. Mochten in een ander publieksaquarium een net iets andere watersamenstelling of een afwijkend zoutgehalte worden gehanteerd, dan is het zaak om het water steeds een heel klein beetje aan te passen. Zelfs als het gaat om een verschil van enkele promille zoutgehalte, dan duurt dit proces toch nog ettelijke dagen.

Rustig wennen

In principe geldt dat alle dieren die binnenkomen eerst in quarantaine gaan. Dieren die zich later in de grote ecodisplays vrij zullen kunnen bewegen, zoals de vogels of reptielen in de Bush of Mangrove, worden ook na de quarantaineperiode niet meteen losgelaten in de hal. Het is namelijk belangrijk dat de dieren eerst vanuit een ‘veilig plekje’ de omgeving leren kennen. Zogenoemde wenkooien, strategisch buiten zicht van bezoekers, helpen daarbij. In deze wenkooien ervaren de dieren wel al het klimaat, de geuren en geluiden van het toekomstige reuzenverblijf. Echter lopen er nog geen bezoekers vlak langs hen en de dieren hebben hun voederplek, water en eventueel een UV-lamp direct voor hun neus. Een vogel heeft bijvoorbeeld in de Bush normaliter honderden potentiële voedselconcurrenten en sommige vogelsoorten kunnen zich ook nog best territoriaal gedragen en een onwennige nieuwkomer het leven wat zuur maken. In een wenkooi – die trouwens doorgaans meer het formaat van een ‘wen-volière’ heeft - kan een nieuwe Bush-bewoner na de reis eerst even tot rust komen. Tevens kunnen de dierverzorgers goed bekijken of de dieren wel eten en of de ontlasting er zo uitziet als dat voor die diersoort hoort.

Even geen trek

Zodra een net gearriveerd dier goed eet, halen dierverzorgers en biologen eerst even opgelucht adem. Die horde is genomen! Echter, bij een aantal diersoorten kan dit moment best lang op zich laten wachten. Veel dieren zijn zodanig onder de indruk van het verkassen dat ze een tijd lang geen trek hebben. Kunt u zich voorstellen dat u na een trip met de auto of het vliegtuig een aantal dagen niet eet? Waarschijnlijk niet! Maar bij veel dieren komt dat wel voor. Veel koudbloedige dieren eten sowieso niet zo vaak; haaien, roggen of reptielen kunnen dan ook gemakkelijk een aantal dagen overslaan. Zelfs de zeekoeien, van nature toch wel flinke eters, laten na een transport meestal ook de lekkerste andijvie een paar dagen links liggen. Dat is niet meteen reden voor paniek, maar moet wel goed in de gaten worden gehouden.

Sympathie op het eerste gezicht?

Van nature solitair levende dieren zijn vaak niet gediend van de aanwezigheid van een soortgenoot. Als het moment aangebroken is om bij bijvoorbeeld een nieuwe panter, binturong, varaan of Maleise beer aan een potentiële partner voor te stellen, is extra voorzichtigheid op zijn plaats. Maar ja, het dilemma is juist: wanneer is het moment van introductie aangebroken? Vaak geeft zorgvuldige observatie een goede indruk. Ook al zijn de schuifdeuren nog gesloten, een ervaren dierverzorger krijgt al een indruk hoe individuele dieren op elkaar reageren. Soms wordt ervoor gekozen om af te wachten tot het vrouwtje tekenen van vruchtbaarheid vertoont. Door de gedragsverandering rondom de eisprong en de aantrekkelijke geuren die zo’n vrouwtje afgeeft, is de kans groter dat een eerste ontmoeting niet in een serieus conflict ontaardt. Vechten en agressie behoren weliswaar tot het natuurlijke gedrag, maar serieuze verwondingen of zelfs een fatale afloop van een introductie willen we uiteraard te allen tijden voorkomen.

Kwestie van geduld

Men zou kunnen vermoeden dat hoog-sociale diersoorten zoals gorilla’s, chimpansees of leeuwen vrij gemakkelijk een nieuw dier in de groep accepteren. Maar niets is minder waar! De onderlinge relaties bij deze diersoorten zijn namelijk zeer complex. Voor sommige individuen van de groep is een nieuwkomer mogelijk een welkome potentiële paringspartner of bondgenoot. Voor andere echter is het eerder een bedreiging van de eigen status binnen de groep. Juist introducties van nieuwe dieren in bestaande hiërarchische groepen moeten daarom heel goed geobserveerd en begeleid worden. Een nieuwe chimpansee aan een groep toevoegen kan makkelijk een paar maanden duren. Bij giraffen daarentegen, die alleen losse groepen kennen waarbij rangorde nauwelijks een rol speelt, is een introductie in een paar uur klaar!