Vroeger levensredder, nu nog steeds heilig

We stellen graag bijzondere planten aan u voor. Deze keer gaat het om een plant die u bijzonder makkelijk kunt herkennen: de kapokboom, de hoogste boom in de Mangrove.

We stellen graag bijzondere planten aan u voor. Deze keer gaat het om een plant die u bijzonder makkelijk kunt herkennen: de kapokboom, de hoogste boom in de Mangrove.

Toen de Mangrove in juli 2017 geopend werd, was dit boompje manshoog. In de lente van 2019, amper twee jaar later, moest de kapokboom (Ceiba pentandra) al aan de top gesnoeid worden, omdat hij gevaarlijk dicht bij de luchtkussens van het dak kwam. Meer dan tien meter groei in twee jaar tijd; en dat in Nederland, waar de lichtarme winters voor groeivertraging zorgen! Karakteristiek voor de kapokboom zijn de handvormig samengestelde bladeren en de horizontaal groeiende takken. Ideale rustplekken voor brulapen in Midden-Amerika. De takken groeien tevens in etages: op één hoogte verschijnen meerdere takken, en dan weer een paar meter niks, tot de volgende etage. Op die manier kan de boom het zonlicht optimaal benutten.

Veel variatie

Een kapokboom is niet altijd makkelijk te herkennen. De stam kan namelijk onder zeer opvallende doorns zitten - zoals het exemplaar in de Bush, bij de capybarabrug  - of niet. De soort kan plankwortels vormen voor meer stabiliteit als boomreus, maar doet dit vaker niet dan wel. Oudere bomen hebben een grijze stam, jonge echter een groene. In de groene stam vindt fotosynthese plaats, wat handig is want de boom is bladverliezend. Vleermuizen kunnen tussen de kale takken vrij gemakkelijk de bloemen bestuiven, maar ondertussen blijft de boom door zijn groene stam wel voedingstoffen aanmaken.

Mythologische boom

In de natuur wordt de kapokboom vijftig tot zeventig meter hoog. Het zijn indrukwekkende boomreuzen. In de Maya-cultuur spelen ze een bijzondere rol, want ze dragen volgens de mythologie de hemel op hun kroondak. Met hun wortels staan ze in de onderwereld en hun stam is in de mensenwereld. Zielen van de overledenen vertrekken bij de Maya via de stam van grote kapokbomen naar de bovenwereld, het hiernamaals. Het oude geloof vervaagt misschien, maar de kapokboom is nog steeds de nationale boom van het land Guatemala en wordt gewaardeerd en niet snel gekapt.

Veelzijdige vruchten

Het meest bekend van deze boomsoort zijn de vruchten. Vruchtvlees is er niet, maar uit de zaden wordt olie gewonnen. Vooral voor het ivoorkleurige zaadpluis dat aan de zaadjes vastzit, zijn veel toepassingen. De oorspronkelijke functie is uiteraard het beter verspreiden van de zaden via wind en water. Maar het lichte, waterafstotende en drijvende materiaal wordt ook gebruikt als vulling van kussens en matrassen, als isolatiemateriaal en vroeger ook als vulmateriaal in reddingsvesten! Je kunt dus terecht stellen dat deze boom al vele levens heeft gered!