Het gedrag van chimpansees tijdens introducties

In 2017 zijn er twee nieuwe vrouwtjes bij de chimpanseegroep in Burgers’ Zoo gevoegd. Rond die tijd is toenmalig Master-student Zoë Goldsborough van Universiteit Utrecht de groep chimpansees gaan observeren. Tijdens haar onderzoek, dat over afwijkend gedrag ging, is haar iets interessants opgevallen aan één van de nieuwe vrouwtjes, waar ze nu met een onderzoeksgroep een wetenschappelijke publicatie over heeft geschreven.

Chimpanseetradities

Chimpansees kunnen, net als mensen, gedrag van elkaar leren en laten ook tradities zien: gedrag dat sociaal is aangeleerd en specifiek is voor een bepaalde groep. De chimpansees in Burgers’ Zoo hebben ook een traditie; enkele vrouwen in de groep laten soms een opmerkelijk loopje zien. Ze lopen met een arm voor hun borst gekruist (zie foto). Volgens de verzorgers doen sommige vrouwen dit al meer dan twintig jaar! Het gedrag lijkt geen specifieke functie te hebben voor de chimpansees, alhoewel alleen de vrouwen in de groep zo lopen. De opvallende observatie van de wetenschappers was dat één van de nieuwe vrouwtjes het loopje ook begon over te nemen. Dit deed ze heel snel; al enkele dagen nadat ze voor het eerst een vrouwtje uit de Burgers’ Zoo-groep ontmoet had. Het andere nieuwe vrouwtje heeft het gedrag nooit laten zien tijdens de observaties.

Erbij horen

Introducties van nieuwe chimpansees zijn vaak erg stressvol: net als bij mensen kan het lastig zijn om aansluiting te vinden in een nieuwe groep vol vreemden. Twee jaar na de introductie bleek dat het vrouwtje dat het loopje gekopieerd had sociaal beter in de groep lag dan het andere nieuwe vrouwtje. Een verklaring van deze observatie kan zijn dat, vergelijkbaar met mensen, chimpansees hun gedrag aanpassen aan de ‘ingezeten groep’ om erbij te horen. Het vrouwtje dat het gedrag kopieerde, was sociaal meer onzeker en verlegen dan het andere vrouwtje, misschien dat deze extra onzekerheid ook een rol gespeeld heeft in het overnemen van het loopje. Bij mensen is het een bekend verschijnsel dat personen die het gevoel hebben buitengesloten te worden, extra hun best gaan doen om erbij te horen. Dit zou dus ook wel eens het geval kunnen zijn bij chimpansees, aldus Goldsborough. Hoe dan ook, deze observaties laten zien dat  het overnemen van lokale tradities mogelijk een manier is om integratie in de nieuwe groep te bevorderen.