Ruig, ruiger, ruigst!

De vogelfamilie van de ruigpoothoenders heeft een aantal eigenaardigheden.

Zo hebben vrijwel alle soorten bevederde poten en tenen, veren rond hun neusgaten,  “schubben” aan beide kanten van hun tenen en een soort extra lange klauwen, waardoor ze makkelijk in bomen kunnen klimmen en ook goed op sneeuw kunnen lopen; een soort sneeuwschoenen eigenlijk. Allerlei aanpassingen die handig zijn als je als ruigpoothoender in een (zeer) koud klimaat voorkomt. Een soort die nieuw is in onze collectie en tot deze fascinerende familie behoort is het auerhoen, te zien tegenover onze flamingokolonie. Uit de dierentuin van Stuttgart hebben we recent zes dieren mogen ontvangen. Twee mannen en vier vrouwen. Mogelijk kent u een naaste verwant van het auerhoen: het korhoen, waarvan er nog enkele in Nederland voorkomen. Auerhoenders zullen we niet vinden in Nederland. Daarvoor zullen we moeten afreizen naar bijvoorbeeld Scandinavië, Zuid-Duitsland of Rusland.

Bijzondere voedselkeuze

Als u deze soort komt bewonderen vallen meteen  een aantal zaken op. Uiteraard de bevederde krachtige poten. Maar ook het feit dat de haan veel groter is dan de hen. De man kan wel drie keer zo zwaar worden, tot 6,5 kilogram! Maar de grootste eigenaardigheid is moeilijker te zien. In periodes waarin er erg veel sneeuw ligt in hun natuurlijke omgeving en het zoeken naar voedsel erg moeilijk is, schakelen ze over op een wel heel bijzonder dieet: dennennaalden. In het Noordelijke deel van Finland eten ze ’s winters zelfs niets anders. Om deze dennennaalden te kunnen verteren hebben ze bijzondere aanpassingen, zoals twee zeer lange blindedarmen met een speciale darmflora. Ook in Burgers’ Zoo staan dennennaalden op het menu, maar hier worden de vogels wat meer “verwend” en krijgen ze ook andere zaken in hun voerbak, zoals zaden, groenvoer, groente en fruit. In de zomer zullen we het een en ander moeten aanvullen met bosbessen (ook het groen), vers blad en klaver Je kunt deze soort dus een echte voedselspecialist noemen.

Hij staat zijn mannetje

Net als korhoenders hebben auerhoenders een baltsplaats waar ze samenkomen om vrouwtjes te kunnen aantrekken. Daar laten ze zien hoe mooi en fit ze zijn en kunnen de vrouwtjes hun keuze maken. Het baltsen vindt over het algemeen in een vaste volgorde plaats. In de zeer vroege ochtend, als het nog nauwelijks licht is, begint het mannetje te roepen vanuit de boom waar hij de nacht heeft doorgebracht. Als de man afdaalt naar de grond, doet hij dat op een speciale manier waarbij hij een geluid maakt dat lijkt op het geluid van een vallende boom. Op de grond zal hij vervolgens verschillende indrukwekkende poses aannemen waarbij zijn nek recht omhoog staat waardoor zijn “baard” duidelijk zichtbaar is. Bovendien is zijn staart uitgewaaierd waardoor hij nog groter lijkt dan hij in werkelijkheid is. Hij laat ook zijn vleugels hangen zodat zijn mooie witte schoudervlek zichtbaar wordt. Daarnaast laat hij geluid horen dat bestaat uit vier gedeeltes; dit geluid kan tot op een afstand van 200 meter gehoord worden door andere hanen die in de buurt zouden kunnen zijn.

Al met al wil hij hiermee zeggen: “om mij kun  je niet heen!”. Mannen op de baltsplaats kunnen onderling dan ook in zwaar fysieke gevechten verwikkeld zijn. Uit onderzoek blijkt dat de hennen een voorkeur hebben voor superieure “vechters” en dat zou dan mogelijk ook de reden zijn dat er zo’n groot uiterlijk verschil zit tussen de hanen en de hennen. In Burgers’ Zoo laten we de mannen niet met elkaar vechten, maar laten we de keuzes wel over aan de vrouwen. Overal in het verblijf hebben we dan ook ronde gaten gemaakt waar de hennen wel door kunnen, maar de hanen niet. De hanen hebben dus een vast territorium en de vrouwtjes kunnen kiezen of ze daar willen zijn of niet. In het verblijf dat u kunt zien is dus vrijwel altijd een haan te zien, maar of er hennen te zien zijn, ligt aan de keuzes die de dames maken; afwachten dus!