‘Boomgeboortekruid’

Bij veel exotische planten is het moeilijk, zo niet onmogelijk, een Nederlandse naam te vinden. Het vertalen van de wetenschappelijke naam is dan een mogelijkheid, maar het resultaat is niet altijd fraai. Een voorbeeld is Aristolochia dat wel wordt vertaald met ‘geboortekruid’ (letterlijk: ‘beste geboorte’). Men dacht dat je minder pijn zou voelen tijdens de geboorte, wanneer je een stukje van deze plant onder het kraambed legt. Maar in Nederland worden de planten meestal pijpbloem genoemd naar de bloemvorm.

Aristolochia’s zijn doorgaans klimplanten of lianen. In Nederland kennen we één wilde soort, maar in de tropen zijn er heel veel met soms enorme bloemen. In de Bush hebben we op dit moment 24 soorten waarvan er een paar duidelijk afwijken van het normale type. Ze zijn namelijk geen klimmers maar boompjes! De naam van één van deze is dan ook Aristolochia arborea, oftewel ‘boomaristolochia’ of ‘boomgeboortekruid’. Ze komen voor in Midden-Amerika en worden maar zo’n vijf meter hoog.

Als deze plant bloeit, weet je niet wat je ziet. Het lijkt wel of de stammetjes vol zitten met prachtige paddenstoelen! Het fijne van deze soort is daarbij dat hij niet zo stinkt. Aristolochia’s lokken in de meeste gevallen insecten aan met een enorme vieze aaslucht, alsof er ergens een dood dier ligt. Maar deze dus niet. De plant is in Europese collecties erg zeldzaam en men weet er nog maar weinig van. De onze stammen af van een exemplaar in Bonn dat weer afstamt van een exemplaar in Bogor (Indonesië) dat uiteindelijk afkomstig moet zijn geweest uit Midden-Amerika.

Zowel in Bonn als in Arnhem bloeit de plant, maar in Bonn doet hij dat vooral laag bij de grond en bij ons doet hij het langs een groot deel van de kurkachtige stam en wel met vele tientallen bloemen. Zoals gezegd: het lijkt wel of de stam onder de paddenstoelen zit, maar als je een enkele bloem bekijkt, lijkt het ook weer of daar een paddenstoeltje te zien is met een witte steel en een roodbruine hoed. Onderzoekers hebben geconstateerd dat deze imitatie zo ver gaat dat ze zelfs de geïmiteerde paddestoel konden determineren: het betreft het geslacht Marasmius!

Nog iets vreemds: in Bonn en elders hebben de bloemen nooit spontaan zaad voortgebracht. Er werd daar met de hand bestoven. In de natuur gebeurt dat waarschijnlijk door vliegjes die op de ‘paddenstoelen’ afkomen, maar die kennelijk ontbreken in de kassen van bovengenoemde instituten. In de Bush echter vormen de bloemen soms wél spontaan langwerpige vruchten en grote zaden! Wie daar verantwoordelijk voor zijn, weten we niet: vliegjes, slakken, ....? De zaden worden door mieren weggehaald die afkomen op de voedingsrijke aangroeisels van elk zaad, de zogenaamde mierenbroodjes. Het wachten is nu op spontane opslag van zaailingen in de mierennesten. We wachten af…