Venijnige hulp

In dierentuinen zijn we niet bepaald gecharmeerd van giftige planten. Natuurlijk worden die soorten zo ver mogelijk gehouden van dieren die er aan zouden kunnen overlijden en sommige plantensoorten gaan zelfs helemaal in de ban. Het toepassen van rododendron of taxus is om die reden maar beperkt mogelijk. Hierbij speelt ook een rol dat veel bezoekers graag dieren willen voederen en daartoe soms de eerste de beste struik in de buurt van blad en takken beroven en deze aan onze dieren offreren.  Dat zou in het geval van bovengenoemde soorten onmiddellijk leiden tot grote problemen bij onze hoefdieren. Maar op de vogelafdeling bijvoorbeeld is dit gevaar niet aanwezig. Daar kunnen de soorten wel zonder gevaar toegepast worden. Gelukkig maar, want het zijn interessante planten.

Neem nou bijvoorbeeld die taxus. Je komt hem in veel stadstuinen en parken als groenblijvend naaldboompje of gesnoeid als haag tegen. In het najaar krijgen de vrouwelijke planten rozerode ‘bessen’ die er verleidelijk uitzien. Maar de boom heet niet voor niets ‘venijnboom’! Alle onderdelen zijn giftig. Maar gelukkig nou net niet die rozerode vrucht. Die kun je wel eten. Maar dan moet je de harde kern, die menigeen voor pit zal aanzien, overslaan, want die is weer wel giftig. Overigens is die ‘pit’ de eigenlijke vrucht en is het gekleurde, sappige omhulsel een uitgroeisel van de zogenaamde zaadrok. Maar dat terzijde.

Die ‘venijnboom’ is voor de mens, ondanks zijn giftigheid, toch medisch interessant omdat hij stoffen bevat die bij ons de celdeling verhinderen. Dat is in het geval van kanker dus erg interessant en zo wordt de stof taxol ook wel toegepast voor bestrijding van borst- en eierstokkanker. Maar voor 1 kilo taxol is 9000 kilo schors nodig! Onderzoekers hebben daartoe acties georganiseerd, waarbij mensen in het najaar het snoeisel van hun haag in konden leveren om er de taxol uit te extraheren om het oogsten van hele bomen zo veel mogelijk te voorkomen.

Bij de Technische Universiteit van Delft hebben onderzoekers echter een veelbelovende methode uitgevonden om zonder schade aan de boom toch de actieve stoffen er uit te verkrijgen. Ze melken de boom elektrisch! Men heeft ontdekt dat voor of tijdens een onweersbui er een sterk aardelektrisch veld ontstaat dat bomen onder hoge spanning zet. Naaldbomen raken die spanning weer kwijt door te ‘sproeien’. Aan de toppen van de naalden scheiden ze kleine druppels vloeistof af waarin onder andere de frisse geurstoffen zitten die zo kenmerkend zijn voor naaldbossen. Door een taxus nu onder een sterk elektrisch veld te brengen (zo’n 10.000 volt) kun je hem ook laten sproeien en de druppels opvangen (waar ook taxol in zit). De boom lijdt daar niet onder en je kunt het dagelijks herhalen! Zo kan zelfs een ‘venijnboom’ helpen!