Streepje voor

Met hun zwart-wit gestreepte uiterlijk behoren zebra’s tot de meest opvallende diersoorten van de Afrikaanse vlaktes. Naast Afrika zijn deze dieren ook in dierentuinen veelvuldig te zien. Zo ook in Burgers’ Zoo, waar ze al sinds lange tijd de Safari delen met onder andere de gnoes, giraffen, waterbokken, basterdgemsbokken en de neushoorns. Tijd om deze paardachtigen eens van dichterbij te bekijken.

Verschillende soorten

In verschillenden delen van Afrika komen zebra’s voor. Ze zijn te vinden op de open graslanden en bossavannes, maar ook in de berggebieden en hooglanden. De verschillende gebieden worden bewoond door verschillende soorten zebra’s. Zo zijn er de bergzebra’s in het zuiden en zuidwesten van Afrika, de Grévyzebra’s in het noordoosten en de zogenaamde steppezebra’s die voornamelijk voorkomen in zuidelijk en oostelijk Afrika. Deze laatste soort is tevens de meest voorkomende soort. Een ondersoort van de steppezebra is de Grant zebra die in Burgers’ Zoo te zien is.

Harem versus territorium

De meeste zebra’s leven in zogenaamde harems. Een harem bestaat uit een hengst met zijn merries en jongen. Deze hengst beschermt zijn vrouwen tegen opdringerige hengsten van buitenaf. Dit in tegenstelling tot de Grévyzebra’s, die er een hele andere sociale structuur op na houden. Bij deze zebra’s leven de vrouwen en jongen in groepjes en leven de volwassen mannen solitair. In de paartijd hebben de volwassen mannen een eigen territorium dat ze verdedigen tegen andere seksueel actieve hengsten. Binnen zo’n territorium heeft de volwassen hengst het recht om te paren met merries die zijn territorium doorkruisen.

Vrijgezellen

In Burgers’ Zoo gaat het erg goed met de fok van de Grant zebra’s. Sinds de jaren tachtig zijn er hier al meer dan tachtig zebra’s geboren. Op dit moment zijn er 22 zebra’s verdeeld over drie harems en een zogenaamd ‘hengstengroepje’. Dit groepje bestaat uit een aantal jonge hengsten die door hun vaders uit de groep zijn gezet. Ook in het wild bestaan deze vrijgezellengroepjes. Deze dieren worden door de volwassen hengst uit het harem verjaagd, omdat ze concurrenten voor hem zijn. Evolutionair gezien wordt zo voorkomen dat deze hengsten hun moeders gaan dekken. Ook de jongvolwassen merries verlaten vaak hun geboortegroep en sluiten zich bij een andere harem aan.

Niet te temmen

Omdat zebra’s erg op paarden lijken, wordt er nogal eens gedacht dat zebra’s net als paarden eenvoudig kunnen worden getemd. Niets is echter minder waar! Het instinct van zebra’s is erop ingesteld om bij gevaar direct te vluchten en dit gedrag blijkt erg moeilijk af te leren. Ook kunnen zebra’s erg agressief zijn tegenover soortgenoten en andere dieren op de vlakte. Wanneer andere diersoorten op de Safari jongen hebben, wordt ervoor gekozen om de zebra’s eerst binnen te houden als deze jonge dieren de vlakte op gaan. Na een paar dagen wordt de rustigste groep zebra’s naar buiten gelaten en dan een paar dagen later één voor één de andere twee harems.

Streepje voor streepje

Er zijn verschillende theorieën bekend over waarom zebra’s gestreept zijn. Eén van de theorieën zegt dat de afwisseling van donkere en lichte strepen zorgt voor een luchtstroom, waardoor de dieren beter bestand zijn tegen de hitte. Volgens een andere theorie is het een afweermechanisme tegen insecten als tseetseevliegen en dazen. Weer een andere theorie gaat ervan uit dat roofdieren in de war raken van al die strepen en zo geen individuen kunnen onderscheiden. Mogelijk werkt het strepenpatroon ook als een soort barcode. De strepen zouden er juist voor zorgen dat de zebra’s hun soortgenoten individueel uit elkaar kunnen houden. Ook de verzorgers maken gebruik van de strepen om de individuele dieren te herkennen. En dat is weer handig voor de administratie van de zebra’s.

Buiten de deur

Dat de meeste zebra’s in harems leven, wil overigens niet zeggen dat de man in het harem automatisch de vader is van de jongen die in zijn harem worden geboren. Genetisch onderzoek toont aan dat de vrouw regelmatig even buiten de harem heeft gesnoept en dat een van de andere hengsten op de Safari de vader is van haar kroost.

Paspoort

In Burgers’ Zoo worden er regelmatig jonge zebra’s geboren. Om te voorkomen dat er inteelt optreedt, worden deze dieren uitgeplaatst naar andere dierentuinen. Hierbij komt een hoop papierwerk kijken en zebra’s hebben zelfs een heus paardenpaspoort nodig om op transport te gaan.

Wit paard met zwarte strepen?

Aanvankelijk dacht men dat zebra’s witte dieren waren met zwarte strepen, omdat veel zebra’s lichte buiken hebben, en de uitgestorven quagga slechts een klein beetje gestreept was. Maar onder de haren blijkt de zebra helemaal een zwarte huid te hebben. Zebra’s zijn dus eerder zwart met witte strepen, dan wit met zwarte strepen.