Een koraalrif zonder koraal

In het koraalrifbassin van de Ocean zal zich in de toekomst een echt levend koraalrif ontwikkelen. Dit kan alleen als het hele ecosysteem zich ontwikkelt. Een inhoudelijke terugblik op het eerste leven in het eerste half jaar van het koraalrifbassin.

De onoplettende bezoeker denkt dat er niets gebeurt in het bassin, maar niets is minder waar. Het bassin kolkt van het leven, maar dat is helaas nog niet overal te zien. De oplettende bezoeker zal echter toch al verschillende veranderingen kunnen zien.

De introductie van 'levend' steen (steen of oud koraalskelet waar allerlei bacteriën en microscopisch kleine planten en dieren op en in leven) zorgde voor zeer troebel water. Als dit water onder de microscoop werd bekeken krioelde het van het leven. Dit was allemaal afkomstig uit het 'levende' steen, op zoek naar nieuwe woonruimte. De 'dode' stenen (fossiel koraalgesteente) die ongeveer 90% van de inrichting bezetten kunnen op deze manier prima worden bevolkt. Om een idee te krijgen wat zich door de tijd voor dieren en planten in het bassin ontwikkelen zijn in het aquarium op 15 plaatsen speciale polyester platen opgehangen. Eén maal per maand worden door studenten van de Universiteit van Nijmegen de platen gecontroleerd om te zien wat zich erop ontwikkelt. Alles wat op de onderzoeksplaten is te zien, mag verondersteld worden ook op de 'dode' steen te leven. De eerste resultaten van dit onderzoek geven aan dat de kalkalg-ontwikkeling de overhand heeft. Deze, meestal paars gekleurde algen groeien als een plakkaat op de stenen en vormen een prima onder­grond voor koraal. Ook zijn er vele minuscuul kleine slakjes op te zien. Soms zie je de ouderdieren over de ruiten scharrelen op zoek naar algen.

Door het water zo min mogelijk te filteren kan het leven zich zo goed mogelijk verspreiden door het aquarium. Zoals te verwachten gaat de natuur hier ook zijn eigen gang. Momenteel is er namelijk een ware explosie van sponzen te zien op en onder de stenen. Deze sponzen leven van het voedsel dat ze uit het water filteren. Een biologisch filter is geboren. Toch zijn ook de filters achter de schermen aangezet, want troebel water kan na enige tijd ook tot té vuil water leiden, waarbij het water chemisch van slechte kwaliteit wordt. Nu is het afwachten wat de sponzen doen, omdat een deel van hun voeding wordt verwijderd.

Het koraalrif wordt verlicht door de Nederlandse zon. Dit waterige zonnetje is niet te vergelijken met de felle tropische zon. Vandaar dat extra lampen boven het aquarium zijn geplaatst. Als de echte zon fel aan de hemel schijnt, hoeven er niet veel extra lampen aangezet te worden. Maar als de dagen korter worden, zal er meer kunstmatige verlichting worden gebruikt. Momenteel staan dan ook alle lampen boven het bassin aan om zeker te zijn dat de lichtminnende dieren en planten genoeg licht ontvangen. 's Nachts schijnt alleen het natuurlijke maanlicht in dit aquarium. Op de ondiepe plaatsen, waar extra veel licht komt, groeien veel algen. Deze draadalgen kunnen kleine bosjes vormen en alles overwoekeren. Door algeneters in het bassin te introduceren kan dit een beetje in de hand gehouden worden. Als er toch teveel algen ontwikkelen, worden deze met de hand weggehaald. De opvallendste algeneters zijn de doktersvissen en konijnvissen die de hele dag aan de algen plukken. Een minder opvallende eter is de kamtandslijmvis. Dit diertje zit in grote aantallen in het bassin en bezet een klein territorium. Dit territorium houdt hij zo schoon mogelijk. Als de algen te hard groeien, houdt hij als een echte tuinliefhebber de algen kort.

De biologische ontwikkeling zal nog lange tijd doorgaan. Zo langzamerhand is de biologische basis zo goed dat de eerste proefkoralen in het bassin zijn geplaatst. Alle koralen die te zien zijn in het koraalbassin zijn echt; er wordt hier niet met kunstkoralen gewerkt. We hebben nog een lange weg te gaan totdat er sprake is van een levensecht koraalrif.