Nieuwe kansen voor neushoornfok

Op maandag 14 juni hebben we afscheid genomen van één van de oudste bewoners van het dierenpark: neushoorn Petra vertrok naar Dierenpark Emmen. Een paar uur eerder was uit datzelfde park neushoorn Gingabelle gekomen. 

Op maandag 14 juni hebben we afscheid genomen van één van de oudste bewoners van het dierenpark: neushoorn Petra vertrok naar Dierenpark Emmen. Een paar uur eerder was uit datzelfde park neushoorn Gingabelle gekomen. Met Petra hadden we toch wel een bijzondere band, want zij is 24 jaar geleden in Burgers’ Zoo geboren en heeft dus ook de meeste verzorgers nog zien komen. Binnen twaalf uur waren beide transporten tot een goed einde gebracht, maar ook hier gaat weer een heel verhaal achter schuil.

Neushoorns in Arnhem

Sinds de opening van Burgers’ Safari behoren de neushoorns tot de meest prominente bewoners van Burgers’ Zoo. In de loop der jaren zijn er zes jongen geboren, waaronder Iris, die in 2002 geboren werd en nog steeds bij ons te zien is. Burgers’ Zoo speelt een vooraanstaande rol bij het onderzoek naar de voortplanting en met name de problemen die daarbij komen kijken, want het gaat niet goed met de fok van witte neushoorns in dierentuinen. Er worden op dit moment meer olifantjes dan neushoorntjes in dierentuinen geboren! Dit onderzoek wordt door mensen in Berlijn, Wenen en Salzburg uitgevoerd en onze neushoornvrouwtjes zijn echoscopisch onderzocht, bij de mannen is sperma afgetapt en er is zelfs wel eens kunstmatige inseminatie toegepast. Onze twee volwannen mannen, Dale en Smoske, blijken beide over goed sperma te beschikken en het is vrij uniek in de dierentuinwereld dat één park twee vruchtbare mannen heeft. De geboorte van Iris in 2002 betekende voor alle betrokken een enorme opsteker, ondanks, of misschien wel juist doordat Iris het resultaat is van een natuurlijke dekking tussen Dale en Freya.

Leve Europa!

Voor de witte neushoorn bestaat er een Europees fokprogramma. Het doel is om in dierentuinen een groep neushoorns te hebben die zichzelf in stand kan houden, dus waar het aantal geboortes minstens gelijk is aan het aantal sterfgevallen. Nu stammen verreweg de meeste witte neushoorns in Europese dierentuinen nog uit het wild. Eind jaren zestig, begin jaren zeventig waren er in Zuid-Afrika weer zoveel neushoorns, dat dierentuinen en safariparken die voor veel geld konden kopen. Ook de neushoorngroep in Burgers’ stamt oorspronkelijk van deze importen af. Van de zes neushoorns die we nu hebben, komt alleen Freya nog uit het wild. Het grootste deel van de geïmporteerde neushoorns is nu zo’n 35 tot 40 jaar en dat is zo ongeveer de levensverwachting van witte neushoorns. Het valt dus te verwachten dat de komende jaren het aantal witte neushoorns in dierentuinen flink zal dalen, als gevolg van sterfte van oude dieren. Inmiddels hebben we geleerd dat witte neushoorns zich meer op hun gemak voelen in kleine familiegroepjes, liefst een moeder met een paar dochters. In Safariparken, waar men ruimte heeft de dieren in groepjes te houden, werden wel af en toe ook jongen geboren, zoals in Burgers’ Zoo.

Dierenpark Emmen had vroeger ook een koppel neushoorns, maar nageslacht bleef uit. Daarom heeft Dierenpark Emmen in 1991een vier jaar oud vrouwtje met de naam Gingabelle uit een Engelse dierentuin overgenomen. De oude neushoornman in Emmen bloeide helemaal op en kreeg met Gingabelle samen drie zoons, van wie de laatste in 1999. Sindsdien werden er wel dekkingen gesignaleerd, maar Gingabelle werd niet meer drachtig. Dit is een beetje vreemd, want zij had inmiddels drie gezonde nakomelingen ter wereld gebracht. Het vermoeden bestaat dan ook dat het probleem niet bij haar ligt, maar bij de leeftijd van de man.

Tegelijkertijd hadden we in Burgers’ Zoo twee vruchtbare mannen (Dale en Smoske), een moeder (Freya) met dochter (Iris), een jong vrouwtje uit een groot wildpark in Engeland (Kwanzaa) en Petra, die in 1981in Burgers’ Zoo geboren is. Hoewel Petra een tanterol voor Kwanzaa vervult, was ze voor de voortplanting niet echt meer interessant, want uit het eerder genoemde onderzoek was gebleken, dat de kans op nageslacht van haar nagenoeg nul was. Hoewel ze natuurlijk een bijzondere band met Burgers’ Zoo heeft, is zij voor de instandhouding van de soort van weinig betekenis.

De coördinator van het fokprogramma, Dierenpark Emmen en Burgers’ Zoo zijn vorig jaar om de tafel gaan zitten. Er is toen besloten om Gingabelle twee nieuwe partners te geven in Burgers’ Zoo, terwijl Petra in Emmen van haar welverdiende rust mag genieten.

Safari Beekse Bergen was zo vriendelijk om hun neushoornkist uit te lenen. Die kist hebben ze in Emmen voor één van de uitgangen van de stal gezet en Gingabelle zo geleerd om in die kist te lopen. Zodra ze haar angsten overwonnen had, zijn we een transportdatum gaan plannen. Inderdaad zat ze in Emmen in een paar ogenblikken in de kist. Met een dieplader is ze vervolgens naar Arnhem vervoerd. Ook het uitladen bleek een fluitje van een cent. Gingabelle stond in een paar minuten in Arnhem hooi te eten alsof ze bij ons geboren was.

Het inladen van Petra verliep wat moeizamer. Zij kende immers de kist niet. Toch liep ze een paar keer bijna helemaal de transportkist in, maar helemaal durfde ze toch niet aan . Uiteindelijk heeft de dierenarts haar een kalmeringsmiddel toegediend en toen liep ze zonder problemen naar binnen. Een paar uur later al kwam uit Emmen het verlossende telefoontje dat ook Petra goed uitgeladen was en al stond te eten.

U heeft in de Ziezoo al erg vaak over neushoorns kunnen lezen. De komende maanden zullen we alles op alles zetten om de fok weer op gang te brengen en we hopen over een tijdje dan  weer een pagina te kunnen vullen over de geboorte van een neushoorntje. Dat zou de kroon op het werk van iedereen zijn. En mocht het u inmiddels duizelen van de neushoornnamen: op de uitkijkpost bij het water staat een prachtig bord met namen en pasfoto’s van onze neushoorns: zoek de verschillen!