Eenzame wandeling door de dichte dierentuin

Als de zonnestralen door het raam op het computerscherm vallen, is het tijd om een middagwandeling door de dierentuin te maken.

Sinds weken staalblauwe lucht en bijna dagelijks bewijst de zon dat ze echt al lentekracht heeft ontwikkeld. De zangvogels laten ook hun stem uit volle borst horen. Als de zonnestralen door het raam op het computerscherm vallen, is het tijd om een middagwandeling door de dierentuin te maken. Benen strekken en zonnestralen in het gezicht, op een nogal eenzame ronde... Sinds half maart, alweer zo’n anderhalve maand geleden, is ook Burgers’ Zoo - als maatregel tegen verdere verspreiding van het coronavirus - gesloten voor bezoekers. Een onwerkelijke en enigszins surrealistische situatie die in vredestijd nooit voorkwam in de meer dan honderdjarige geschiedenis van de dierentuin. Wat frisse lucht doet goed en de zon fleurt mijn humeur een beetje op. Er zijn helaas genoeg redenen om je zorgen te maken!

Dit artikel is geschreven door Constanze Mager. Constanze is manager conservatie, onderzoek en educatie.

In dit artikel beschrijft ze haar persoonlijke ervaringen in een dierenpark zonder bezoekers in deze bijzondere periode.

Tot nader order gesloten

Sinds het virus in Europa huishoudt en de eerste zieken zijn gevallen, waren de Nederlandse dierentuinen al met het vraagstuk bezig hoe met de situatie om te gaan. Een grote dierentuin met meer dan veertig hectare oppervlak, waar bezoekers zich goed kunnen spreiden, is natuurlijk iets anders dan een theater of museum, die al in de tweede week van maart verplicht hun deuren moesten sluiten. Maar ook in een flink grote dierentuin heb je bijvoorbeeld in restaurants, aan de kassa of in de Ocean bezoekersconcentraties die je bij een zich verspreidend virus onder de bevolking zeker niet wenselijk vindt. Medio maart, nog voor de horeca de poorten moest sluiten, nam Burgers’ Zoo de beslissing: we gaan dicht! Aanvankelijk voor twee weken, tot eind maart. Maar de dagen daarna nam het aantal besmettingen in Nederland steeds meer toe, waardoor de regering telkens met nieuwe en strengere preventieve maatregelen kwam. De situatie veranderde zo vlot en zo vaak dat het helemaal niet eenvoudig was om flexibel in te spelen op de telkens veranderende situatie. Twee weken dicht werd al snel langer dicht en nu hopen we over een aantal dagen een indicatie te krijgen, hoe lang de sluiting nog duurt. De NVD-dierentuinen hebben onderling afgesproken om in hun communicatie te spreken over ‘gesloten tot nader order’.

Een dierenpark in coronatijd

Hoe gaan we verder met de coronacrisis om in de dierentuin? Uiteraard ligt onze eerste focus op de continuïteit van het bedrijf en het welzijn van de dieren. Want de professionele verzorging van anemoonvissen tot vruchtenduiven en van neushoorn tot tijger moet natuurlijk altijd gegarandeerd zijn. Zelfs als sommige dierenverzorgers of hun familieleden ziek mochten worden en dan de klachtenvrije afdelingscollega’s in thuisquarantaine moeten! Als een van de eerste voorzorgsmaatregelen werden de dierverzorgers van elke afdeling verdeeld in twee teams, die op verschillende dagen werken en geen contact met elkaar hebben. De gezellige gezamenlijke pauzes in de grote kantine werden verruild in pauzes van elk miniteam op zijn eigen plek ergens in de zoo. Zo hopen we het risico van besmetting bij onze dierverzorgers te minimaliseren. En uiteraard geldt voor iedereen: afstand van elkaar houden en natuurlijk vaak en grondig handen wassen! Het laatste is eigenlijk niets nieuws voor de dierverzorgers. Wanneer je met wilde dieren werkt, gelden sowieso speciale hygiënevoorschriften, met handen wassen voor en na contact met voer, na contact met het dier of zijn uitscheidingen, enzovoort. Thuisquarantaine is de hoofdreden dat veel collega's een tijdje niet komen werken. Veel afdelingen vallen stil zonder bezoekers. Niets te doen in het restaurant, de parkwinkel en aan de kassa. Verschillende medewerkers van deze afdelingen hebben aangeboden om te helpen met andere activiteiten, zoals het snoeien van planten en vegen van bladeren, wat ook onderdeel is van de jaarlijkse voorjaarsschoonmaak. Omdat we echter zo min mogelijk mensen in contact wilden laten komen met de dierverzorgers, hebben we dit sympathieke gebaar afgewezen. En ook voor de kantoorbanen die wel degelijk doorlopen, zoals boekhouding, of mijn eigen afdeling educatie geldt dat nu veel meer vanaf thuis wordt gewerkt.

Een ander gezicht

Ik loop langs de pinguïns, die van alle corona-troubles niks merken. Wel is er iets aan hun verblijf veranderd: het schrikdraadhekje om vossen tegen te houden dat de dierverzorgers normaliter elke avond plaatsen en elke ochtend voordat bezoekers arriveren weer verwijderen, staat er nu de hele dag. Niet per se omdat de vossen na een paar weken zonder publiek al overdag baldadig worden, maar omdat het nu even niet uitmaakt of het hek er staat of niet.  Ook bij de flamingo’s staat dit hek er nu de hele dag, dat de frequente bezoekers vast een keer tegen sluitingstijd hebben gezien.

Nu ga ik de heuvel op, langs de nieuwsgierige stokstaartjes en bijt in mijn zelf meegebrachte boterham. Van een afstand zwaai ik naar een dierverzorger. De ringstaartmaki’s die in de natte en kille februarimaand vooral in de verwarmde binnenverblijven hebben doorgebracht, laten zich door zon en lenteachtige temperaturen verleiden om weer een keer naar buiten te gaan. Eén voor één gaan ze rechtop in het gras zitten, als kleine zonaanbidders. Ze genieten zichtbaar. Jammer dat alleen ik dit schattige spektakel kan bewonderen.

Onzekerheid

Burgers’ Zoo is een familiebedrijf en heeft de afgelopen jaren veel bezoekers mogen ontvangen en de financiën verstandig beheerd. Daardoor heeft het bedrijf een financiële buffer, wat de zorgen voor de medewerkers verlicht. Deze situatie mag echter niet maandenlang blijven aanhouden. Kritisch om me heen kijkend en nadenkend loop ik verder. Waar zijn mogelijkheden om indien nodig kosten te besparen? Anderzijds kan de sluiting nu ook worden gebruikt om bouwwerkzaamheden uit te voeren die bezoekers normaal gesproken vervelend zouden vinden. Ja, veel overwegingen, veel losse eindjes, te veel onzekerheid op dit moment. Even verlies ik me in mijn gedachtes. De flamingo’s zijn misschien ook net zo diep in gedachten, want als ik langs hun omheining loop, strekken ze opeens hun nekken en beginnen als ganzen te snateren en te gaggelen. Zo zonder bezoekers lijkt het erop dat deze kleurrijke vogels alweer vergeten zijn dat normaliter de hele tijd bezoekers op de paden lopen.

Ook in de Rimba heb ik de onverdeelde aandacht van de lierherten. Zes paar tuitvormige oren worden in mijn richting gedraaid, zes paar reebruine ogen kijken me verbaasd aan. De lierherten zijn hier de zeldzame en bedreigde dieren, maar deze keer heb ik het gevoel dat ík een bezienswaardigheid ben. Meer lierherten dan bezoekers in de zoo... in de lege dierentuin staat de wereld momenteel echt op zijn kop!