Camouflage bij dieren: countershading

Bezoekers die ons park binnenkomen door de toegangspoort zien meteen de eerste dieren van de dag: zwartvoetpinguïns! Zo onhandig en houterig als deze bijzondere vogels zich op het land voortbewegen, des te sierlijker en soepeler schieten ze al zwemmend door het water. Opvallend is de zwart-witte tekening van hun verenkleed. Wanneer we daar wat nauwkeuriger naar kijken, valt al snel op dat de pinguïn aan de voorzijde hoofdzakelijk wit van kleur is en aan de achterzijde hoofdzakelijk zwart. En dat heeft een goede reden!

Een natuurlijke vijand van deze pinguïns zijn zeeberen; familie van de zeeleeuwen. Wanneer een pinguïn in het water zwemt en een zeebeer boven de pinguïn zwemt, is het als pinguïn handig om zo donker mogelijk te zijn als je niet wilt opvallen. De zon staat immers boven de zeebeer aan de hemel en de zeebeer kijkt naar beneden waar de pinguïn zwemt. Het water onder de pinguïn richting oceaanbodem is dan donker van kleur, niet meer verlicht door het zonlicht. Uiteindelijk zal de zeebeer waarschijnlijk de snelle zwembewegingen van de pinguïn detecteren, maar hem op zicht volgen zal lastig zijn. En een paar seconden onzichtbaar zijn, kan het verschil betekenen tussen leven en dood, oftewel ontsnappen of als voedsel fungeren.

Stel nu dat de zeebeer onder de pinguïn zwemt en naar boven kijkt, tegen het zonlicht in. In dat geval is het gunstig om zo licht/wit mogelijk te zijn, als je niet wilt opvallen. Ook hier geldt weer: een paar seconden niet opvallen, kan van levensbelang zijn!

We zien hetzelfde principe van countershading bij onze adelaarsroggen in de Ocean. Wanneer je bij een volgend bezoek goed naar deze dieren kijkt, zie je bij de adelaarsroggen een spierwitte onderzijde van het lichaam, terwijl de bovenzijde donkergrijs van kleur is.