Deze titel doet vermoeden dat vissen eigenlijk nooit ziek kunnen worden; het tegendeel is waar. Een vis met een snotneus kom je niet vaak tegen, maar er zijn tal van andere gezondheidsproblemen die wel typisch voor vissen zijn. Soms is de vis zelf niet ziek, maar wordt hij door zijn omgeving vergiftigd. De afvalstoffen die vissen in het water brengen moeten door filters worden verwijderd. Als dat niet goed gebeurt, kan een vis door zijn eigen afvalstoffen zichzelf vergiftigen en dood gaan. Er bestaan ook tal van visziektes, een aantal voorbeelden uit de Ocean wordt hieronder besproken.
Als verzorger moet je je dieren leren kennen. Kleine afwijkingen kunnen een schat aan informatie geven. Waarom heeft dit aardvarken vandaag zulke rode oren of waarom staat die vogel op één poot? Waarom komt dat stokstaartje niet eten of eet de olifant vandaag zo traag? Normale vragen die je je als verzorger onbewust duizend keer per dag afvraagt. Ook bij vissen is oplettendheid van groot belang. De belangrijkste vraag is: “Wat is normaal?”
De ene vis verkleurt als hij ziek is, de andere als hij vrolijk is. De ene soort zwemt altijd waggelend, de andere alleen als hij een probleem heeft. Sommige vissen zijn heel kieskeurig met voedsel, terwijl andere alles eten wat voor hun bek komt. Wanneer na onderling overleg is besloten dat een vis niet lekker is, komt de volgende stap.
Achter de schermen in de Ocean is een vissenziekenhuis ingericht. Aquaria van verschillende afmetingen worden daar gebruikt als quarantaine. Zieke dieren kunnen zo apart worden gezet in een eigen aquarium met filter. Zo kunnen de dieren goed geobserveerd worden en worden er niet meer dieren ziek als het om een besmettelijke ziekte gaat. Dan zal uitgezocht moeten worden wat de vis mankeert. Observatie is een eerste vereiste: wat voor afwijkingen worden gezien, eet het dier nog goed, zijn de ogen helder, ademt hij snel, enzovoort. Vissen hebben ter bescherming van hun huid een laagje slijm op de huid. Door de vis te vangen en een klein beetje slijm te verwijderen kan onder de microscoop gekeken worden of er parasieten in het slijm zitten. Dit is een vaak voorkomend probleem bij vissen. Het kunnen hele kleine eencellige dieren zijn, maar ook worden er wormen gevonden.
Voorkomen is beter dan genezen. Regelmatige controle is de beste remedie. Dit wordt bij een aantal haaien en roggen gedaan in de Ocean. Ze krijgen hun zesmaandelijkse APK-controle. Hierbij worden de kieuwen gecontroleerd, gekeken of er parasieten op de huid zit of andere onregelmatigheden te zien zijn. Bij de luipaardhaai prikt de dierenarts regelmatig bloed. Dit bloed krijgt in Ziekenhuis Rijnstate een speciale behandeling, want de automatische meetapparatuur schrikt van dit vreemde bloed. Als een haai slechts even op het droge komt te liggen, is dit geen probleem, maar als er langer aan het dier gewerkt moet worden is kunstmatige beademing noodzakelijk. Dit wordt gedaan door een stalen buisje in de bek te schuiven met een slang, waar continu water door wordt gepompt. Dit water loopt door de kieuwen heen. Zo kan het dier prima ademhalen. Als het een haaiensoort is die veel zuurstof nodig heeft, dan wordt het zuurstofgehalte in het water verdubbeld. Zo kan een vis rustig op het droge liggen. Dat de dieren rustig blijven liggen is vooral bij haaien een feit. Als haaien op hun rug worden gedraaid raken ze in een soort trance: de ideale patiënt.
Eén van de grootste murenes in het rifkloofbassin had al jaren last van een gezwel op zijn buik. Het laatste jaar was het gezwel een stuk groter geworden. Met de dierenarts werd besproken hoe deze tumor verwijderd kon worden. Dit is niet zo eenvoudig, want de dierenarts heeft geen duikbrevet en opereren onder water kan ook niet. Het dier zou dus op een operatietafel gelegd moeten worden. Maar waar vind je een operatie tafel voor een anderhalve meter lange murene? Besloten werd om een operatietafel te maken van een halve rioolbuis. Aan het eind van deze buis zou een afvoer gemaakt worden voor water. De murene werd beademd, zoals hierboven beschreven met een verhoogd zuurstofgehalte in het ademwater. De murene is een verre neef van de paling. Een kunstenaar in het ontsnappen. Het dier had een verdoving nodig om geopereerd te worden. Vind maar eens een anesthesist voor een murene! Na contact te hebben gehad met verschillende collega’s kwam een Zuid-Afrikaanse collega met de beste verdovingsrecepten. Het volgende probleem was hoe deze Houdini verplaatst moest worden. In een net zou het dier teveel beschadigen. Een uitgebreide discussie met het aquariumteam resulteerde in een leuke oplossing: Murenes gaan graag in een buis liggen. Door de buis aan beide zijdes af te sluiten met een emmer kon het dier gemakkelijk gevangen en verplaatst worden. Besloten werd een doorzichtige buis te nemen. Deze werd eerst met donker plastic omwikkeld zodat het dier dacht dat het een donkere buis was. De uiteindes werden afgesloten met de emmers, het plastic werd weggehaald en zo lag daar een murene in een doorzichtige draagbaar. Ideaal om zo te verplaatsen naar een bad met verdovingsmiddel en te zien hoe het dier reageerde op het middel. Toen het dier verslapte werd het op de operatietafel gelegd. De gehele operatie was voor iedereen erg spannend. Het achtkoppige team was er druk mee. Van chirurg tot anesthesist, van fotograaf tot bek- dichthouder, van notulist tot staartcontroleur; ga zo maar door. Het gezwel werd succesvol door de dierenarts verwijderd. Spannend werd het hoe het dier weer uit de narcose zou komen. Nadat het dier weer was overgezet in het ziekenhuisbassin, kon iedereen weer rustig ademhalen. Het gezwel bleek later goedaardig te zijn. Het litteken van de operatie is nog steeds te zien, maar de murene zwemt weer rustig met zijn maatje in de rifkloof.
Er is nog veel onbekend in de visgezondheid. Een visoperatie is een zeldzaamheid; de controle van de visgezondheid is echter een dagelijkse bezigheid. Zo krijgt het spreekwoord ‘zo gezond als een vis’ een andere betekenis.
De jonge luipaardhaai die op 5 januari 2024 uit het ei is gekomen, is het resultaat van ongeslachtel…
5 augustus 2024
De collectie in de ‘Kleine Oceaan’ – het bassin aan de linkerhand vóór de roggentunnel - heeft naast…
30 mei 2024
Dinsdag 12 maart 2024 vertrekken 82 zachte koralen, 5 steenkoralen en 6 zeeanemonen vanuit onze dier…
12 maart 2024